نسیم معرفت

** آیا شیطان قبل از ماجرای سجده بر آدم ، کافر بود ؟!!!

وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ أَبَى وَ اسْتَکْبَرَ وَ کَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ . هنگامى که به فرشتگان گفتیم براى آدم سجده کنید ، همگى سجده کردند جُز ابلیس و شیطان که سر باز زد و تکبّر کرد و روشن و ثابت و مُسلَّم شد که از کافران است .
سوره بقره آیه 34 .

در این آیه شریفه مُحتوای آن صِرف گزارشگری نیست تا «کانَ» به معنای گذشته و ماضی معنا گردد یا به معنای «صارَ» باشد اگر چه کان به معنای «صار» نسبت به «کان ماضی» بهتر است . پس «کان» در آیه مذکور «وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا ... » به معنای ثُبوت و تحقّق است که نشانگر جوهره ذاتی شیطان است که به تدریج مُنتهی به نهایتِ خوی استکبارگری و تمرّد وی شد که نسبت به امر الهی تمرّد و سرپیچی و عصیانگری نمود . پس او اکنون که تمرّد کرد قطعا کافر است . پس «کان» در اینجا به معنای ثُبوت و تحقّق است و «وَ کَانَ مِنَ الْکَافِرِینَ» مُتفرِّع بر «أَبَى وَ اسْتَکْبَرَ» و نتیجه آن است . این برداشت بنده از آیه است . «کان» در این آیه یعنی آیه 34 از سوره بقره به معنای ثُبوت و تحقّقِ کفر شیطان است به این معنا که شیطان وقتی که نسبت به امر الهی در رابطه با سجده بر آدم «ع» تمرّد کرد کفرش مُسلَّم و محقَّق شد و این مطلب نفی نمی کند که مقدّمات کفر قبلا در شیطان بوده است . اینکه در آیه 11 از سوره اعراف آمده است که : «لَمْ یَکُنْ مِنَ السَّاجِدِینَ .» یعنی شیطان قبلا اهل سجده واقعی و مُنقاد و مُطیع نبوده است نه اینکه عبادت خدا و سجده را نداشته است . در نهج البلاغه در خُطبه قاصعه (خُطبه 234 از نهج البلاغه فیض الأسلام) آمده است که : شیطان شش هزار سال قبل از آفرینش این عالَم خدا را عبادت کرده است.... پس چطور ممکن است که بگوییم شیطان عبادت خدا را نکرده است ؟! . در خُطبه قاصِعَه چنین آمده است : [ فَاعْتَبِرُوا بِمَا کَانَ مِنْ فِعْلِ اللَّهِ بِإِبْلِیسَ إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِیلَ وَ جَهْدَهُ الْجَهِیدَ -وَ کَانَ قَدْ عَبَدَ اللَّهَ سِتَّةَ آلَافِ سَنَةٍ لَا یُدْرَى أَ مِنْ سِنِی الدُّنْیَا أَمْ مِنْ سِنِی الْآخِرَةِ- عَنْ کِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ : پس از کار خدا در باره شیطان عبرت گیرید که عبادت و بندگى و تلاش بسیار او را بر اثر تکبّر و سرکشیش باطل و تباه ساخت در حالیکه خدا را شش هزار سال عبادت کرده بود که معلوم نیست و شما نمى دانید و فهمتان قاصر است که آیا از سال هاى دُنیا است یا از سال هاى آخرت که هر روز آن مُعادِل پنجاه هزار سال دنیا است و این به جهت کبر و سرکشى یک ساعت بود که خود را برتر از آدم «علیه السلام» دانسته و به او سجده نکرد!! ] .

اگر کسی مقدمات کفر در او باشد نمی گویند و حکم نمی کنند که او کافر است !!! بسیاری از کسانی که مُلحد و کافر شدند یا بودند یکباره که کافر نشدند بلکه مُقدّماتی طی شد و به تدریج به شقاوت و کفر رسیدند . در اینجا یعنی در رابطه با آیه 34 بقره نباید خلط بحث شود . سؤال این است که حکم قطعی کفر شیطان چه زمانی مُسلّم و حتمی و محقّق شد ؟! جوابش آن است که : آیه 34 از سوره بقره می فرماید زمانی که شیطان نسبت به امر الهی در باره سجده بر حضرت آدم «ع» تَمرُّد کرده است ، قطعا و مُسلَّماََ او کافر است . وقتی که «کان» در آیه مذکور را به معنای ثبوت و تحقق گرفتیم دیگر زمان هم در آن دخیل نیست و مثل (وَ کانَ اللَّهُ عَلِیماً . سوره فتح آیه 4) است که مُنسلِخ و جُدای از زمان است ... بنده نظر حضرت علامه آیت الله جوادی آملی را در رابطه با آیه 34 بقره که می فرماید شیطان از قبل کفر داشت و کان دال بر گذشته است و به اصطلاح «کان ماضی» است محل اشکال می بینم .... . ضمنا قراین منفصله هم مُؤیِّد نظر ما است که مقدمات کفر قبلا در شیطان بوده است نه اینکه حکم قطعی کفر داشته باشد . فَتَأَمَّل جَیِّداََ .

** آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی

************************************

** آیاولایت فقیه انتصابی تشریعی الهی است یاانتخابی اعتباری مردمی ؟!!+آیت الله سید اصغر سعادت میرقدیم لاهیجی+http://nasimemarefat.parsiblog.com/Posts/5235/ ++؟!